Avrupa Birliği tarafından ortak finanse edilen, İzmir Musevi Cemaati Vakfı koordinatörlüğünde ve Kentimiz İzmir Derneği proje ortaklığında 2020 yılı Ağustos ayından beri yürütülen İzmir’in Kültürel Zenginliği – Yahudi Kültür Mirasının Sürdürülebilirliği Projesi, 42 aylık yoğun bir proje sürecinin ardından tamamlandı.
Küresel amacı, İzmir Yahudi kültür mirasını kentin kültürel zenginliği içinde sürdürmek için yeni bir sivil toplum platformu geliştirmek olan proje boyunca somut ve somut olmayan kültür mirasının korunmasına ve yaşatılmasına yönelik oldukça kapsamlı bir faaliyet programı yürütüldü.
İzmir Yahudi Kültür Mirası Platformu oluşturularak yerel, ulusal ve uluslararası iletişim ağı ve iş birlikleri güçlendirildi
Proje, yürütülen çalışmalara daha fazla görünürlük sağlayarak iletişim ağı güçlendirme çalışmalarına artı değer kazandırdı. Söz konusu artı değer, yereldeki iş birliklerinde olduğu kadar uluslararası alanda da görüldü.
Kentteki Yahudi kültür mirasının korunmasına yönelik bir platform ve platforma ait bir merkez oluşturuldu. Platform faaliyetleri çerçevesinde, Avrupa’nın 25 ülkesinden gelen Yahudi kültürü ve mirası rotaları üzerine çalışan uzmanlarının katılımı ile 3 günlük Ulusötesi Farkındalık Arttırma Etkinliği İzmir’de gerçekleştirildi.
Prag Yahudi Müzesi’ne düzenlenen çalışma ziyareti aracılığıyla uluslararası iletişim ağı genişletilirken, bu alanda en iyi uygulamalardan biri olarak kabul edilen Prag örneği de incelenmiş oldu.
Akademi ile de iş birliklerinin güçlendirildiği projede, Dokuz Eylül ve Yaşar üniversitelerinin ilgili bölümlerince öğrencilere uygulama gezileri yapılmasının yanı sıra, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Mimarlık Fakültesi ile Kemeraltı’nda Kültürel Miras Merkezi planlama çalışması yürütüldü.
Toplumsal hafızanın aktarılmasına yönelik mekân ve araştırma çalışmaları yürütüldü
Yaklaşık bir asır öncesine kadar İzmir nüfusunun yüzde 10’u Yahudilerden oluşurken, zaman içerisinde kentteki Yahudilerin sayısı onbinlerden bine düşmüş; nüfusun azalmasına paralel olarak, 34 sinagogdan günümüze sadece 13’ü ulaşmıştır. İzmir Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nda yer alan Havralar bölgesinde bulunan ve Havra Sokağı’nı çevreleyen dördü birbirine bitişik inşa edilmiş olan dokuz sinagog, bir hahamhane ve kortijolar, dünyada benzeri bulunmayan bir mimari ve kültürel kompleks oluşturmaktadır.
Proje kapsamında Havralar bölgesi için bir master plan çalışması ile 17. yüzyıla tarihlendirilen Hevra ve Forasteros sinagogları için restorasyon projeleri hazırlandı. Forasteros’u kurtarma çalışmaları, Eski Yahudi Mahallesi’ndeki sinagoglar yerleşkesinde tüm mekânların ziyaret edilebilir hale gelmesi ve kümelenmiş sinagoglar arasında gezilebilme imkânı yaratacak olması nedeniyle ayrıca önem taşıyor.
İzmir’in Kültürel Zenginliği – Yahudi Kültür Mirasının Sürdürülebilirliği Projesi kapsamında araştırma çalışmaları gerçekleştirilerek, bu çalışmalar yayınlara dönüştürüldü. Raşel Rakella Asal ve Sarit Asal Bonfil tarafından kaleme alınan Anıların İzinde İzmir Yahudileri, Dr. Siren Bora’nın yazdığı İzmir Yahudi Basını ile İzmir Yahudi Toplumunda Kadın, İsviçre Yahudi Müzesi Küratörü Christina Meri tarafından hazırlanan İzmir Sinagogları’nın Ritüel Tekstilleri, kentin miras literatürünü zenginleştiren eserler oldu.
İleride oluşturulması hedeflenen dijital arşiv için bu proje süresinde 3 farklı kategoride altyapı çalışmaları gerçekleştirildi. Bu kapsamda Mezar Taşları, Derkenarlar ve Şivitiler’in dijitalleştirilme işi hayata geçirildi.
Kültürel miras paydaşları, Yahudi mirasının sürdürülebilirliği için bir araya geldi
İzmir’de kültürel mirasla ilişkili çalışmalar yürüten kamu kurumları, yerel yönetim birimleri, akademi ve sivil toplum kuruluşları ile proje kapsamında oluşturulan İzmir Yahudi Kültür Mirası Platformu’nun yerel ve uluslararası temsilcilerinin oluşturduğu proje paydaşları ile çeşitli etkinlikler aracılığıyla bir araya gelinerek İzmir Yahudi kültürel mirası farklı başlıklar altında ele alındı. İzmir Yahudi Kültür Mirası ve Sürdürülebilir Kültür Turizmi Çalıştayı, Kültürel Miras ve Karar Verme Süreçlerine Katılım Toplantısı, Mimari ve Müzik Odağında İzmir Yahudi Kültürünün Özgünlüğü Toplantısı ve İzmir Yahudi Kültür Mirası ve Karar Süreçlerine Katılım Çalıştayı etkinlikleri gerçekleştirildi.
Proje boyunca yürütülen katılımcı sürecin en önemli çıktılarından biri olarak, Yahudi kültür mirasını korumak ve yaşatmak üzere hedefleri, ilkeleri ve eylemleri içeren Ortak Manifesto hazırlandı. Manifesto metni, İzmir Yahudi Kültür Mirası: Kentsel Belleğin Pekiştirilmesi ve Toplumsal Bağların Güçlendirilmesi Semineri’nde tüm katılımcıların değerlendirmesine sunularak son halini aldı ve yerel yönetim birimlerine bir yol haritası önerisi olarak sunuldu.
Farkındalığı artırmaya yönelik iletişim çalışmaları yürütüldü
İzmir Yahudi Kültür Mirası Projesi ve proje faaliyetlerini tanıtmak, farkındalık yaratarak sürdürülebilirlik alanları geliştirmek, aynı zamanda kentte bulunan Yahudi kültür mirasına ait tarihi yapılar, iz bırakan karakterler, gastronomi, dil, el sanatları, müzik gibi çeşitli unsurlar hakkında bilgi vermek amacıyla projenin internet sitesi (www.izmirjh.com) kuruldu.
Proje kapsamında ayrıca somut ve somut olmayan kültür mirasını tanıtan İzmir Yahudi Kültür Mirası ve Perspektifler isimlerinde iki kısa film hazırlandı. Söz konusu iki filme ve projeye ilişkin hazırlanan birçok videoya projeye ait YouTube kanalından (https://bit.ly/IJHP-YouTube) ulaşılabiliyor.